Fenilalenin

Beslenme bakımından vücuda şart olan bir alfa-aminoasit olan Fenilalanin, doğada enantiometrik iki biçimde bulunan bir aminoasittir. Enantiometrik (moleküllerin aynada yansıması olan optik izomeri) olan formları D-fenilalanin ve L- fenilalanindir.Yan zincirini benzil grubunu oluşturur. Tüm (hayvansal veya bitkisel) proteinlerde var olan doğal bir bileşiktir.  Yazımda fenilalenin nedir, ne işe yarar, etkileri nelerdir, nasıl kullanılır gibi sorulara cevaplar aradım.

Fenilalenin

Bu aminoasitin fenilalanin olarak isimlendirilmesinin nedeni ,kimyasal yapısının,alanındaki hidrojenlerden birisinin fenil gurubyla değiştirilmesiyle oluşturulmasıdır. Fenil grubundan kaynaklı, fenil alanin aromatik bir bileşiktir. Oda sıcaklığında beyaz ve toz halinde bulunur. Molekül formülü C₉H₁₁NO₂ molar kütlesi 165,19g.mol^-1 dir.Renksiz bir katı olan Fenilalanin genellikle yaprak ya da çivi biçimindedir.

Fenilalenin Önemi

Vücut var olan bütün proteinler ayrılmaz parçası olan fenilalanin insan vücudu bu sayede ihtiyaç duymaktadır. İnsan vücudu fenilalanini kendisi üretememektedir. Bundan kaynaklı günlük diyetimizde önemli bir bileşendir ve fenilalanin eksikliğinde vücut fonksiyonlarını tam işleviyle çalışmaz. Nadir şekilde görülen ve kalıtsal bir hastalık olan fenilketonüri hastalığında sahip insanlarda bulunmaktadır. Bu insanlarda fenilalanini sindirecek olan enzim eksikliği bulunur ve karaciğer tarafından fazlalık fenilalanin fenilketon olarak bilinen ve idrarla atılan toksik bileşenlere dönüştürülür. Fenilketonüri hastaları, fenilalanin tüketmeleri durumunda çeşitli toksitite sendromlarıyla karşılaşırlar. Bu sendromlar, çocuklarda zihinsel gerileme ve yetişkinlerde zihinsel rahatsızlıklardır.

Birçok şeker içermeyen ve diyet ürünler tatlandırıcı olarak aspartam içermektedirler. Aspartam esasen yaklaşık %40 fenilalanin içeren küçük bir proteindir. Fenilketonüri hastaları için aspartam içeren ürünler risklidir. Aspartam içeren bütün gıdalar şu cümleyi içererek etiketlenmelidir: “fenilalanin kaynağı içermektedir”. Fenilketonüri hastalarının hangi ürünlerin protein içerdiğini bildiklerinden dolayı, etiketleme bu tür ürünler için gerekli değildir. Sadece sakızlar gibi normalde herhangi bir protein içermeyen fakat aspartam içeren ürünler etiketlenmelidir.

Faydaları ve Kaynakları

Kurutulmuş bezelyeler,çiğ tavuk göğsü,inek sütü,kabak çekirdekleri,ç,ğ alabalık eti ve mısırda çok fazla bulunan Fenilalaninin en çok bulunduğu besinler kırımızı ve yeşil mercimek kuru fasulye ve eski kaşar peyniridir.Diyet gıdalar,yiyecekler,içecekler ve ilaçlarda kullanılan yapay tatlandırıcılardan aspartamda da yarı yarıya fenialanin bulunmaktadır. Örneğin bir ürün 2 mg aspartam içeriyorsa bunun 1 mg si fenilalanindir. Aspartam ve dolayısıyla fenilalanin içeren light yiyecek ve içeceklerin fazla tüketilmesinin kaygı bozukluğuna, baş ağrısına ve yüksek tansiyona sebep olarak sağlığa zararlı olabileceği belirtilmektedir.