Folik Asit

Folat ve folik asit, suda çözebilen B vitamininin formlarıdır. Folat gıdada doğal haliyle bulunur ve folik asit B vitamininin sentetik halidir. 1998'den beri ABD'de yasaların gerektirdiği şekilde soğuk tahıllara, unlara, ekmeklere, makarnalara, unlu mamullere, kurabiyelere ve krakerlere folik asit ilave edildi. Folatta doğal olarak yüksek olan yiyecekler arasında yapraklı sebzeler (ıspanak, brokoli ve marul gibi), bamya, kuşkonmaz, meyveler (muz, kavun ve limon gibi), fasulye, maya, mantar, et (örneğin karaciğer, böbrek) ), portakal suyu ve domates suyu. Yazımda folik asit nedir, ne işe yarar, özellikleri nelerdir, hangi besinlerde bulunur gibi sorulara cevaplar aradım.

Folik Asit (C₁₉H₁₉N₇O₆)

Folik asit insanların dokularında az miktar da olsa vardır. Folik asit en çok koyu yeşil yapraklı sebzeler ve gıda olarak tüketilen hayvanların böbrek ve karaciğerlerinde bulunur. Biftek, hububat, sebzeler, domates, peynir ve sütte de bulunur fakat az bir miktarda. Folik asit eksikliğinde vücutta anemi (kansızlık ) problemi yaşanabilir.  

 Folik Asit Hakkında Bilinmesi Gerekenler

 

Kimya diliyle pteroil glutamik asit (PGA) olan Folik Asit  bu ismini "pteridin", "PABA" ve "glutamik asit" bileşiminden almaktadır. Bc faktörü de diyenler vardır. Bu madde suda mızrak biçiminde kristallenen portakal sarısı renginde bir katıdır ısıtılma yardımıyla erimez, fakat 250 °C'de esmerleşerek bozulabilir. Serbest asit şeklinde az, fakat sodyum tuzu halinde suda çabuk çözünür. Bazik ve nötr çözeltilerinde ısıya pek dayanıklı değildir.

Folik asit ince bağırsak epitelinde var olan bir karbonksipeptidaz enziminin desteğiyle, besinlerde var olan poliglutamil şeklinde ki folatlar parçalanarak serbest folat biçiminde ince barsakların üst kısımlarından emilimi sağlanır. Bu arada bazı değişikliklere maruz kalarak kanda metil tetrahidrofolat halinde bulunur. Karaciğerde de bu haliyle depo edilir. Bu depo 5 mg kadardır. Bağırsaklarda da ayrıca bir miktar üretilir. 

Folik Asit Kimyasal Olarak Nasıl Sentezlenir

Folik asit karbon atomlu köklerin, moleküller arasında yaşanan geçişlerinde önemli roller oynamaktadır. Bazı amino asitlerden aldığı köklerin pürin ve pirimidin sentezinde kullanılmaktadır. DNA'nın sentezinde rol oynar. Bu işlemi yerine getirebilmesi için bu vitaminin 5,10- metiltetrahidrofolat halinde var olması gerekir. Bu geçiş ise B12 yokluğunda mümkün olmaz. Buna göre megaloblastik kansızlığa, B12'nin, dolaylı olarak tesiri vardır.

Folik asit, megaloblastik kansızlığın tedavisinde günde 5-10 mg vererek kullanılır. Tedaviye demir de katmak gereklidir. Çocuklara koruyucu olarak 0,5 mg bu vitaminden verenler vardır. Keçi sütü bu vitamin bakımından fakirdir. Bu sütle beslenen çocuklara bu vitamin de ilave edilmelidir. Sara hastalarına bu vitaminin B12 ile birlikte gerektiği zaman verilmesi uygun olur.